Ocena osobowości polega na analizie cech danego człowieka pod kątem stopnia występowania cech tzw. Wielkiej Piątki. Badaniu podlegają: otwartość, sumienność, ekstrawersja, ugodowość i neurotyzm. Aby umiejętnie poruszać się po testach osobowościowych i skutecznie wykorzystywać ich wyniki w procesach rekrutacyjnych, należy dobrze zrozumieć każdą z pięciu cech podstawowych. Dziś pod lupę bierzemy pierwszą z nich, czyli otwartość.
Psychologia w rekrutacji wykorzystuje cechy osobowości w celu przewidzenia, jaki styl pracy jest preferowany dla danej osoby, w jaki sposób będzie się ona zachowywać oraz jaki rodzaj relacji jest w stanie nawiązać z innymi. Z tego względu testy osobowości stanowią przydatne narzędzie podczas poszukiwania idealnego kandydata do pracy. Dzięki nim można dopasować pracownika do stanowiska oraz zakresu pełnionych obowiązków.
Na samym początku należy zaznaczyć, że otwartość, podobnie jak inne cechy osobowości, umieszcza się na ruchomej skali. Oznacza to, że ocenie podlega intensywność tej cechy w konkretnym obszarze. Określenie z góry, że ktoś jest otwarty lub zamknięty jest wielkim uprostrzeniem, gdyż na człowieka i jego zachowania wpływa wiele czynników, które mogą ulegać zmianie względem czasu, doświadczeń i okoliczności. Inaczej mówiąc, w jednych sytuacjach można być bardziej otwartym niż w innych i jest to zupełnie naturalne.
Czym jest otwartość?
Otwartość to jedna z cech wchodząca w skład podstawowego modelu osobowości, który w psychologii określa się jako Wielka Piątka. Stanowi zespół pomniejszych cech, które na siebie nachodzą, przeplatają się oraz występują w parze. Mowa tu na przykład o dużej wyobraźni i kreatywności, które powiązane są z ciekawością świata. Otwartość może być mierzona w kilku kontekstach. Pierwszym z nich jest otwartość na to, co jest nowe, czyli przejawianie pewnego rodzaju odwagi w podejmowaniu wyzwań, z którymi wcześniej nie miało się styczności.
Inny kontekst podkreśla chęć doświadczania i przeżywania, tzw. głód świata, który sprawia, że osoby otwarte mają zazwyczaj wiele ambitnych planów do zrealizowania. Natomiast otwartość w odniesieniu do innych ludzi oznacza chęć i zdolność do nawiązywania nowych znajomości, wymiany informacji i budowania relacji. Osoby otwarte wolą różnorodność, są ciekawi i spostrzegawczy. Stanowi to odwrotność ludzi bardziej zamkniętych, którzy przejawiają niechęć do zmian i wolą skupiać się na jednym lub kilku głównych zainteresowaniach. Poziom otwartości mierzy się pod względem gotowości na przyjęcie i dostosowanie się do zmian. W przeważającej większości, gdy mówimy o otwartości mamy na myśli właśnie otwartość na doświadczenia, która stanowi jednej z najważniejszych wyróżników tej cechy osobowości.
W jaki sposób przejawia się otwartość?
Na otwartość składają się pomniejsze cechy, które wpływają na to, w jaki sposób dana osoba się zachowuje względem zmian i nowości. Przede wszystkim jest to pewnego rodzaju skłonność do ryzyka, która przekłada się na bycie odważnym. Jeśli przed otwartą osobą postawi się trudne zadanie do wykonania, potraktuje je jako ciekawą przygodę i wyzwanie, które rodzi ekscytację. Takie podejście przejawia się w różnych obszarach życia poprzez unikanie nudy i rutyny, ciągłe stawianie sobie nowych (często bardzo ambitnych i nietypowych) celów. Zazwyczaj w grafiku osoby otwartej będzie wiele rzeczy do zrobienia, które dla większości osób mogą wydawać się szaloną fanaberią. Cenienie doświadczeń bardziej niż rzeczy materialnych sprawia, że większą radość odczują na przykład ze skoku ze spadochronem niż nowego samochodu (chyba że auto pozwoli na ciekawą wycieczkę). Dla ludzi żądnych przygód nie ma ograniczenia w postaci strachu.
Otwartość przejawia się również poprzez dużą wyobraźnię i kreatywność. W tym pierwszym aspekcie warto rozwinąć pojęcie myślenia nieszablonowego, czyli wymykającego się ustalonym, sztywnym normom i poszukiwanie rozwiązań nietypowych. Mając przed sobą jakiś problem, osoby otwarte puszczają wyobraźnię w ruch, podążając we wszystkich możliwych kierunkach, łapiąc się mało wyraźnych skojarzeń i nie ograniczając się tym, co wypada. Logika jest często przysłonięta przez fantazję i abstrakcję. W ten sposób są w stanie tworzyć rzeczy nowe i przejawiać innowacyjne idee. Zacięcie artystyczne sprawia, że osoby otwarte zazwyczaj poszukują doznań wizualnych i duchowych, cenią sztukę oraz same podejmują działania w tym zakresie. Kierują się intuicją oraz zmysłem artystycznym, przez co posiadają wysoki poziom samodzielności myślowej.
Bycie otwartym wiąże się również z emocjonalnością. Równowagę w tym zakresie można uzyskać w młodym wieku poprzez ukierunkowanie przez innych ludzi lub poprzez praktykę wyrażania swoich myśli i uczuć. Zdolność do kontrolowania emocji idzie w parze z wysoką inteligencją, która przejawia się poprzez filozoficzne podejście do życia i tworzenia unikalnych koncepcji. Ciekawe jest również to, że osoby otwarte zazwyczaj cechują się liberalizmem. Nie przepadają za regułami i ramami, dlatego dążą do pielęgnowania różnorodności, wyjątkowości i oryginalności. Jako że są także dość odważne, nie mają problemów z wyrażaniem swoim poglądów i przekonań.
Otwartość w miejscu pracy
Otwartość na doświadczenie oznacza podatność na zmiany i nowe doświadczenia. Z tego względu jest niezwykle ważna w miejscu pracy. Środowisko biznesowe ulega stałym zmianom, dlatego pracownicy, którzy potrafią szybko się do nich dostosować są ważną siłą przedsiębiorstwa. W wielu branżach, takich jak technologia, wprowadzanie nowych pomysłów jest kluczem do przetrwania. Otwartość ma także ogromne znaczenie w korporacjach, które promują i nagradzają postawy opierające się na współpracy i komunikatywności. Podobnie jest w sektorze kreatywnym, ponieważ artyści i projektanci muszą posiadać tzw. otwartą głowę i zdolność do nieszablonowego myślenia, aby tworzyć oryginalne projekty.
Jeśli zespół pracowników o wysokim stopniu otwartości napotyka problem, można być pewnym, że uda im się znaleźć rozwiązanie, często zupełnie nieprzewidywalne. Kreatywne zainteresowania mogą otworzyć drzwi do wielu nowych sposobów myślenia, kreować niezależność oraz zdolność do odnajdywania tego, co na pierwszy rzut oka jest niewidoczne.
W biznesie bardzo przydatna jest zdolność do kontroli własnych emocji. Osoby niestabilne, porywcze czy agresywne wnoszą więcej chaosu niż pożytku w sytuacjach kryzysowych. Z kolei ludzie otwarci dobrze radzą sobie ze stresem i odczuwają mniejszy strach, dzięki czemu są w stanie skutecznie pracować niezależnie od tego, co się dzieje dookoła. Ich liberalne podejście sprawia, że nie kierują się stereotypami, dzięki czemu potrafią pracować z ludźmi o bardzo zróżnicowanej osobowości. Świetnie radzą sobie w działaniach grupowych, które opierają się współpracy. Jedyną istotną wadą osób otwartych, która może mieć wpływ na środowisko pracy, jest skłonność do podejmowania zbytniego ryzyka. Pracownicy mogą działać bez zastanowienia, co może zaszkodzić stabilności firmy i standardowej organizacji pracy.
Jak mierzyć otwartość?
Poziom otwartości pracowników i kandydatów na stanowisko pracy można zmierzyć poprzez kwestionariusze samoopisowe. Jeśli wyniki obejmują wystarczająco dużą liczbę stwierdzeń odzwierciedlających wysoki stopień otwartości na innych i na nowe doświadczenia, możemy mówić o dużej otwartości jako zespole cech. Stwierdzenia te mają skłonić respondentów do przemyśleń, w wyniku których udzielają odpowiedzi na skali od “zdecydowanie się nie zgadzam” do “zdecydowanie się zgadzam”. Testy tego typu mogą być jednak niewiarygodne, gdyż respondenci mogą udzielać fałszywych odpowiedzi.
Dużo skuteczniejszym narzędziem do oceny otwartości są badania oferowane przez Staffly. Połączenie testów psychometrycznych z analizą cech osobowości pozwala uzyskać wszechstronny obraz osobowości, zachowań i preferencji danej osoby. Testy posiadają specjalne mechanizmy, które weryfikują prawdziwość odpowiedzi. W ten sposób pracodawca może ocenić nie tylko poziom otwartości kandydata do pracy, ale także jego sumienność, ugodowość, ekstrawersję i neurotyzm, czyli wszystkie obszary osobowości Wielkiej Piątki.
