Przewodnik po efektywnym przywództwie

Na efektywności działań grupowych największy wpływ ma lider. Skuteczny przywódca pomaga rozwijać się członkom zespołu, potrafi wykorzystać ich najlepsze cechy oraz zarządzać pracą w taki sposób, aby sukces stanowił realny cel do osiągnięcia. Czasem mówi się o urodzonych liderach i choć wydaje się to mało precyzyjne określenie, posiada w sobie ziarno prawdy. Zdolności przywódcze wynikają w dużej mierze z osobowości człowieka. Warto zatem przyjrzeć się, jakie cechy powinien mieć dobry lider, jak powinien reagować i jakie przyjmować postawy względem współpracowników?

Liderzy zajmują tym ważniejsze miejsce w organizacji, im bardziej wpływają w sposób pozytywny na motywację, zaangażowanie i wydajność zespołu pracowników. Zatrudnianie dobrych przywódców wiąże się z podejmowaniem przemyślanych decyzji już na etapie rekrutacji, a następnie stworzenia dla nich wygodnych warunków do pracy i rozwoju.

Poruszaliśmy już temat rekrutowania dobrych pracowników oraz wdrażanie ich do środowiska pracy, dziś omawiamy kwestię identyfikowania osób o najsilniejszych cechach przywódcy. Konieczne w tej kwestii jest poznanie cech osobowości najlepszych liderów, co możliwe jest dzięki wykorzystaniu testów psychometrycznych i analiz cech osobowości dostępnych w aplikacji Staffly. Za ich pomocą możliwe jest ustalenie indywidualnych umiejętności pracowników nadających się na menadżerów i kierowników działów.

Czym jest przywództwo?

Przywództwo opiera się na zespole cech i umiejętności, które umożliwiają danej osobie kierowanie osobami, zespołami lub całymi komórkami organizacyjnymi. Zdolności te muszą opierać się na wizji, która pozwala usystematyzować wartości oraz ujednolicić działania mające doprowadzić do rozwoju przedsiębiorstwa, w tym także wzrostu produktywności pracowników. Jednocześnie przywódcy posiadają silny autorytet i cieszą się szacunkiem, dzięki czemu mają silny wpływ społeczny, mogą kształtować postawy, myśli i zachowania innych ludzi.

Liderzy mają ukierunkowywać poszczególnych pracowników w stronę realizowania celów krótko- i długoterminowych określonych w ogólnej strategii biznesowej. Aby realizować założenia firmy, przywódcy potrzebują szeregu umiejętności i cech osobowości, które pomagają w planowaniu, kierowaniu i delegowaniu zadań. Rozwój zdolności przywódczych posiada ogromne znaczenie dla sprawnego funkcjonowania firmy, radzenia sobie w sytuacjach nagłych i rozwiązywaniu problemów w sposób sprawny i kreatywny. 

Skuteczne przywództwo wpływa na to, czy przedsiębiorstwo będzie dobrze prosperować, a pracownicy będą czuć się zadowoleni z pełnionego stanowiska oraz docenieni za osiągane rezultaty.

Ważne w tym kontekście jest jednak to, jak firma wyobraża sobie skuteczne przywództwo. Zależnie od osoby, sposoby na osiągnięcie celów mogą bardzo się różnić. Jeśli przedsiębiorstwo decyduje się dać wolną rękę liderom, którzy posiadają własne pomysły na wprowadzenie usprawnień, poprawę współpracy i komunikacji, firma musi posiadać jednocześnie sposób rozliczania z wdrażanych procesów. W przeciwnym wypadku trudno jest ocenić, czy dany styl przywództwa się sprawdza.

Znaczenie przywództwa w biznesie

Skuteczne przywództwo musi iść w parze z odpowiednim motywowaniem pracowników. Zazwyczaj liderzy mają przywilej nagradzania, zaś nagrody mogą przyjmować różną formę. Najprostszym sposobem jest stosowanie pochwał, zarówno wypowiadanych twarzą w twarz, jak i doceniania na większym forum. Nagradzanie może również przyjmować formę fizyczną, a dokładniej finansową (np. przyznawane premie) lub pozafinansową (no. wręczane prezenty i bony, skierowanie na wyjazdy). Jeśli pracownik czuje się doceniony za wykonaną pracę, chętnie podejmuje kolejne wyzwania oraz silniej angażuje się w życie firmy. Z tego względu skuteczne przywództwo jest tak ważne w biznesie, ponieważ bez niego dochodzi do zastoju, a wręcz wycofywania się pracowników z działań mających duże znaczenie dla przedsiębiorstwa.

Często to na barkach przywódcy spożywa podział działań i kompetencji, a także określenie zasad, do których muszą stosować się członkowie grupy. Nawet najlepsi pracownicy pod kiepskim przewodnictwem nie będą w stanie osiągać maksymalnych wyników. Jeśli lider nie potrafi zjednoczyć grupy i wskazać jasno określonego celu do osiągnięcia, dochodzi do chaosu informacyjnego i narastania wewnętrznych konfliktów.

Lider powinien również stanowić autorytet. Szacunek musi wynikać z posiadanej przez niego wiedzy i kompetencji. Bez tego nie jest w stanie służyć radą, co z kolei zaburza poczucie bezpieczeństwa u innych pracowników. Gdy nie mogą oni liczyć na pomoc lidera, staje się on mało ważny, a wszystkie jego polecenia i decyzje mogą zostać łatwo podważone lub zignorowane. Bez dobrego lidera trudno jest zapanować nad pracownikami. Zdolności koordynacyjne przywódcy pomagają innym określić ścieżkę, którą powinni podążać. A ścieżka ta musi prowadzić do sukcesu poprzez mniejsze cele (tzw. metodą małych kroczków), a przy tym być zgodna z ogólną wizją firmy. Bez skutecznego przywództwa grupy mają tendencję do fragmentacji, a jeśli cele poszczególnych działów zaczynają na siebie nachodzić, rodzi się napięcie, które uniemożliwia wykorzystanie ich pełnego potencjału.

Pełnienie roli przywódcy narzuca obowiązek bycia wzorem do naśladowania. Lider powinien postępować w taki sposób, który jest najbardziej pożądany i uznawany powszechnie za poprawny. Musi stanowić punkt odniesienia dla innych osób. Oznacza to, że nawet jeśli osiąga on doskonałe wyniki i posiada ogromne doświadczenie zawodowe, nie nadaje się na przywódcę, gdy posiada cechy mogące odpychać lub zniesmaczać innych ludzi. Wręcz przeciwnie, menedżerowie lub kierownicy powinni wykazywać się otwartą postawą, chęcią udzielenia pomocy, cierpliwością, wysokimi zdolnościami komunikacyjnymi oraz kompetencjami miękkimi.

Przy wszystkich tych, wydawać by się mogło, dość wygórowanych oczekiwaniach, pamiętać należy również o jeszcze jednym zbiorze cech osobowości dobrego lidera. Przywódcy powinni bowiem samodzielnie się rozwijać w swoim obszarze działalności i zainteresowań.. Oznacza to, że powinni podnosić swoje kompetencje oraz zwiększać posiadaną wiedzę, a jeśli oprócz tego wykażą się wyjątkową charyzmą, przekonają do tego samego swoich współpracowników. Mówiąc inaczej, przywódcy muszą potrafić uczyć innych oraz sami wykazywać się chęcią do nauki, umiejętnością szybkiego uczenia się, przyswajania i analizowania nowych informacji. Dzięki takiemu połączeniu cech osobowości są w stanie pielęgnować chęć do rozwoju u innych pracowników, co w efekcie prowadzi do podniesienia jakości wykonywanej pracy w całym dziale.

Przywództwo a zarządzanie

Aby móc mówić o skutecznym przywództwie, należy odróżnić ten termin od zarządzania. W modelach biznesowych obie role stanowią ważny aspekt organizacyjny, dzięki któremu wszystkie elementy strategii znajdują się na swoich miejscach. Zarówno przywództwo, jak i zarządzanie pomagają osiągnąć założone cele, jednak ich obszar działania nieznacznie się różni. Aby dobrze zobrazować najważniejszą różnicę między tymi rolami, warto jest przyjrzeć się sytuacji, w której dana osoba zajmuje stanowisko kierownicze. Nie oznacza to jednak, że automatycznie staje się ona liderem. Na stanowisku kierowniczym występują obowiązki w dużej mierze oparte na zarządzaniu działem lub projektem, takie jak: delegowanie zadań, ich organizacja i kontrola. Menedżerowie są jednak nastawieni na kierowanie mniejszymi celami, a nie realizację ogólnych celów wynikających z wizji przedsiębiorstwa.

Przywódca musi natomiast dostrzegać cały obraz, uwzględniać wszystkie czynniki i koordynować ruch w taki sposób, aby przekształcić wizję w rzeczywistość. Działania przywódcy zamykają się w jednoczeniu pracowników i działów, aby były one nastawione na wspólny cel. Z tego też względu liderzy muszą potrafić przekraczać granice i wprowadzać innowacje, a zatem muszą podejmować większe ryzyko. Stoi to w opozycji do zarządzania, które głównie polega na ograniczaniu ryzyka i unikaniu ewentualnych problemów. Różnicę między przywództwem a zarządzaniem najlepiej można uchwycić w kontekście perspektywy. Zwykli menedżerowie skupiają się na perspektywie krótkoterminowej, z kolei liderzy działają w oparciu o perspektywę długoterminową. Oznacza to również, że przywódcy motywują się chęcią osiągnięcia jakiegoś większego celu. Liderzy skupieni są wokół ludzi, a menedżerowie wokół procesów i struktur.

Najważniejsze cechy dobrego przywódcy

Powracając do kwestii cech osobowości dobrego przywódcy, zastanowić należy się nad poruszonym na początku pytaniem, czy liderem trzeba się urodzić czy może pewnych zdolności można się nauczyć. Pod tym względem na pewno przydatna okaże się znajomość najważniejszych cech osobowości, które powinien mieć dobry przywódca. Są one punktem wyjścia, a bez ich występowania przyjmowanie roli lidera może przyjść z trudnem lub okazać się zwyczajnie niemożliwe.

Główną cechą dobrego przywódcy jest wysoki poziom inteligencji emocjonalnej. Jest to zdolność do rozpoznawania, nazywania i zarządzania własnymi emocjami, a także odpowiedniego reagowania na emocje występujące w otoczeniu. Inteligencja emocjonalna stanowi czynnik różnicujący pomiędzy naprawdę skutecznym liderem, a liderem po prostu akceptowalnym. Tworzą ją inne cechy, wśród których warto wymienić samoświadomość. Liderzy, którzy potrafią zarządzać swoimi emocjami oraz emocjami innych ludzi wyróżniają się zdolnością do racjonalnego zachowania w sytuacjach trudnych lub nagłych.

Przywódcy o wysokiej inteligencji emocjonalnej są silnie zmotywowani i zaangażowani, co przekłada się na jakość ich pracy. Jednocześnie cechują się empatią, która pozwala skutecznie kierować innymi poprzez dostrzeganie i radzenie sobie z różnicami w pojmowaniu i okazywaniu emocji, jakie występują między ludźmi. Jako że przywódcy działają z innymi, muszą być towarzyscy. Odnosi się to wysokich umiejętności społecznych, dzięki czemu potrafią rozładowywać napięcia w grupie, rozwiązywać konflikty, negocjować, uspokajać i motywować.

Oprócz inteligencji emocjonalnej przywódcy muszą potrafić działać zespołowo, a nie być skupieni na współzawodnictwie i konkurencyjności. Powinni rozumieć, że tylko poprzez współpracę można osiągnąć daleko idące cele. Najlepsi liderze mają dobry wygląd w to, jak zachowują się i co próbują przekazać pracownicy, a tym samym posiadają narzędzia do odpowiadania na wysyłane przez nich sygnały. Powyższe cechy sprawiają, że zazwyczaj przywódcy preferują partycypacyjny styl przywództwa, który polega na angażowaniu zespołu w proces ustalania i realizowania celów. Umożliwiają innym przejęcie części odpowiedzialności za strategię, co pozwala budować wzajemne zaufanie, a przy tym zachęca pracowników do kreatywności i pomysłowości.

Ostatnią z cech osobowości przywódcy jest zdolność do adaptowania się do nowych sytuacji. Liderzy muszą potrafić szybko dostosować się do zmiennego otoczenia biznesowego, a także ewentualnej zmiany dotychczasowych działań w reakcji na zmianę wpływających na firmę czynników. Z jednej strony oznacza to otwartość na nowe pomysły i sposoby pracy, a z drugiej ucinania pewnych dróg i nieskutecznych procesów celem poprawy ogólnej efektywności działu, nad którym pełnią pieczę.